WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)

z dnia 14 lutego 2019 r.

Odesłanie prejudycjalne – Przetwarzanie danych osobowych – Dyrektywa 95/46/WE – Artykuł 3 – Zakres stosowania – Nagranie wideo przedstawiające policjantów na komisariacie policji podczas podejmowanych przez nich czynności proceduralnych – Publikacja na stronie internetowej zawierającej materiały wideo – Artykuł 9 – Przetwarzanie danych osobowych wyłącznie w celach dziennikarskich – Pojęcie – Wolność wypowiedzi – Ochrona życia prywatnego

W sprawie C‑345/17

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Augstākā tiesa (sąd najwyższy, Łotwa) postanowieniem z dnia 1 czerwca 2017 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 12 czerwca 2017 r., w postępowaniu:

Sergejs Buivids

przy udziale:

Datu valsts inspekcija,

TRYBUNAŁ (druga izba),

w składzie: K. Lenaerts, prezes Trybunału, pełniący obowiązki prezesa drugiej izby, A. Prechal, C. Toader, A. Rosas (sprawozdawca) i M. Ilešič, sędziowie,

rzecznik generalny: E. Sharpston,

sekretarz: M. Aleksejev, kierownik wydziału,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 21 czerwca 2018 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–        przez Sergejsa Buividsa występującego osobiście,

–        w imieniu rządu łotewskiego przez I. Kucinę, G. Bambāne, E. Petrocką‑Petrovską i E. Plaksins, działające w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu czeskiego przez M. Smolka, J. Vláčila i O. Serdulę, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu włoskiego przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez M. Russo, avvocato dello Stato,

–        w imieniu rządu austriackiego przez G. Eberharda, działającego w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu polskiego przez B. Majczynę, działającego w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu portugalskiego przez L. Ineza Fernandesa, M. Figueireda i C. Vieirę Guerrę, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu szwedzkiego przez A. Falk, C. Meyer-Seitz, P. Smith, H. Shev, L. Zettergren oraz A. Alriksson, działające w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej przez D. Nardiego i I. Rubene, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 27 września 2018 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. 1995, L 281, s. 31 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 15, s. 355), a w szczególności jej art. 9.

2. Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Sergejsem Buividsem a Datu valsts inspekcija (łotewskim urzędem ochrony danych osobowych, Łotwa) dotyczącego skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem decyzji tego urzędu, zgodnie z którą S. Buividis naruszył przepisy prawa krajowego poprzez publikację na stronie internetowej www.youtube.com sfilmowanego przez siebie momentu, w którym składa zeznania na komisariacie policji krajowej w ramach postępowania karno-administracyjnego.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3. Dyrektywa 95/46, której określonym w jej art. 1 celem jest ochrona podstawowych praw i wolności osób fizycznych, w szczególności ich prawa do prywatności w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych, a także usuwanie przeszkód w swobodnym przepływie tych danych – przed jej uchyleniem przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U. 2016, L 119, s. 1) – wskazywała w motywach 2, 14, 15, 17, 27 i 37, co następuje:

„(2)      Systemy przetwarzania danych są tworzone po to, aby służyły człowiekowi; muszą one, niezależnie od obywatelstwa czy miejsca stałego zamieszkania osób fizycznych, szanować ich podstawowe prawa i wolności, szczególnie prawo do prywatności, oraz przyczyniać się do postępu gospodarczego i społecznego, rozwoju handlu oraz dobrobytu jednostek.

[…]

(14)      Jeżeli w ramach społeczeństwa informacyjnego ma znaczenie rozwój technik gromadzenia, przekazywania, kompilowania, rejestrowania, przechowywania i przesyłania danych dźwiękowych i obrazowych osób fizycznych, niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do przetwarzania takich danych.

(15)      Przetwarzanie tych danych jest objęte niniejszą dyrektywą tylko wówczas, gdy jest ono zautomatyzowane lub jeśli dane zawarte są lub przeznaczone do umieszczenia w zamkniętym układzie zbiorów, zorganizowanym według określonych kryteriów dotyczących osób fizycznych w celu zapewnienia łatwego dostępu do wspomnianych danych osobowych.

[…]

(17)      Jeśli chodzi o przetwarzanie danych dźwiękowych i obrazowych dla potrzeb dziennikarstwa lub dla potrzeb literackich lub artystycznych, zwłaszcza w dziedzinie techniki audiowizualnej, zasady dyrektywy mają ograniczone zastosowanie, zgodnie z przepisami przewidzianymi w art. 9.

[…]

(27)      Ochrona osób fizycznych musi odnosić się zarówno do automatycznego przetwarzania danych, jak i ręcznego przetwarzania; zakres tej ochrony nie może w swym skutku być zależny od zastosowanych technik, ponieważ w przeciwnym razie wystąpiłoby poważne ryzyko obchodzenia zasad; niemniej odnośnie do ręcznego przetwarzania danych niniejsza dyrektywa obejmuje jedynie zbiory danych, nie zaś niezorganizowane zbiory […].

[…]

(37)      Przetwarzanie danych osobowych dla potrzeb dziennikarstwa lub wypowiedzi o charakterze literackim lub artystycznym, zwłaszcza w dziedzinie techniki audiowizualnej, powinno kwalifikować się do zwolnienia z wymagań niektórych przepisów niniejszej dyrektywy, o ile jest to konieczne, aby pogodzić prawa podstawowe osób fizycznych z wolnością informacji, a zwłaszcza prawem do uzyskiwania i udzielania informacji, co gwarantuje w szczególności art. 10 [e]uropejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r.]; państwa członkowskie powinny w związku z tym ustalić zwolnienia i odstępstwa konieczne dla zapewnienia równowagi pomiędzy prawami podstawowymi odnoszącymi się do ogólnych środków w sprawie legalności przetwarzania danych […]”.

4. Artykuł 2 dyrektywy 95/46 przewidywał:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

a)      »dane osobowe« oznacza[ją] wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (»osoby, której dane dotyczą«); osoba możliwa do zidentyfikowania to osoba, której tożsamość można ustalić bezpośrednio lub pośrednio, szczególnie przez powołanie się na numer identyfikacyjny lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających jej fizyczną, fizjologiczną, umysłową, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość;

b)      »przetwarzanie danych osobowych« (»przetwarzanie«) oznacza każdą operację lub zestaw operacji dokonywanych na danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub inny, takich jak gromadzenie, rejestracja, porządkowanie, przechowywanie, adaptacja lub modyfikacja, odzyskiwanie, konsultowanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przekazanie, rozpowszechnianie lub udostępnianie w inny sposób, układanie lub kompilowanie, blokowanie, usuwanie lub niszczenie;

[…]

d)      »administrator danych« oznacza osobę fizyczną lub prawną, władzę publiczną, agencję lub inny organ, który samodzielnie lub wspólnie z innymi podmiotami określa cele i sposoby przetwarzania danych; jeżeli cele i sposoby przetwarzania danych są określane w przepisach ustawowych i wykonawczych lub przepisach [Unii], administrator danych może być powoływany lub kryteria jego powołania mogą być ustalane przez ustawodawstwo krajowe lub [Unii];

[…]”.

5. Artykuł 3 tej dyrektywy, zatytułowany „Zakres obowiązywania”, stanowił:

„1.      Niniejsza dyrektywa stosuje się do przetwarzania danych osobowych w całości lub w części w sposób zautomatyzowany oraz innego przetwarzania danych osobowych, stanowiących część zbioru danych lub mających stanowić część zbioru danych.

2.      Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do przetwarzania danych osobowych:

–        w ramach działalności wykraczającej poza zakres prawa Wspólnoty, jak np. [rodzaje działalności], o których stanowi tytuł V i VI Traktatu o Unii Europejskiej [w wersji obowiązującej przed wejściem w życie traktatu z Lizbony], a w żadnym razie do działalności na rzecz bezpieczeństwa publicznego, obronności, bezpieczeństwa państwa (łącznie z dobrą kondycją gospodarcza państwa, gdy działalność ta dotyczy spraw związanych z bezpieczeństwem państwa) oraz działalności państwa w obszarach prawa karnego;

–        przez osobę fizyczną w trakcie wykonywania czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze”.

6. Artykuł 7 wspomnianej dyrektywy miał następujące brzmienie:

„Państwa członkowskie zapewniają, [aby dane osobowe mogły] być przetwarzane tylko wówczas, gdy:

[…]

f)      przetwarzanie danych jest konieczne dla [realizacji] potrzeb wynikających z uzasadnionych interesów administratora danych lub osoby trzeciej [lub osób trzecich], którym dane są ujawniane, z wyjątkiem sytuacji, [kiedy pierwszeństwo mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony zgodnie z art. 1 ust. 1]”.

7. Artykuł 9 tej dyrektywy stanowił:

„Państwa członkowskie wprowadzają możliwość wyłączenia lub odstąpienia od przepisów niniejszego rozdziału, rozdziału IV i VI w przypadku przetwarzania danych osobowych wyłącznie w celach dziennikarskich lub w celu uzyskania wyrazu artystycznego lub literackiego jedynie wówczas, gdy jest to konieczne dla pogodzenia prawa do zachowania prywatności z przepisami dotyczącymi wolności wypowiedzi”.

Prawo łotewskie

8. Zgodnie z art. 1 Fizisko personu datu aizsardzības likums (ustawy o ochronie danych osobowych osób fizycznych), z dnia 23 marca 2000 r. (Latvijas Vēstnesis, 2000, nr 123/124, zwanej dalej „ustawą o ochronie danych osobowych”), celem tej ustawy jest ochrona podstawowych praw i wolności osób fizycznych, w szczególności prawa do prywatności, w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych osób fizycznych.

9. Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych „dane osobowe” oznaczają wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

10. Artykuł 2 pkt 4 tej ustawy definiuje „przetwarzanie danych osobowych” jako każdą operację dokonywaną na danych osobowych, w tym ich gromadzenie, rejestrację, wprowadzanie, przechowywanie, adaptację, modyfikację, wykorzystywanie, przekazywanie, transmisję, rozpowszechnianie, blokowanie lub usuwanie.

11. Artykuł 3 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych stanowi, że ma ona zastosowanie, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w tym przepisie, do przetwarzania wszystkich rodzajów danych osobowych i do każdej osoby fizycznej lub prawnej, jeżeli:

–        administrator danych jest zarejestrowany w Republice Łotewskiej;

–        przetwarzanie danych odbywa się poza granicami Republiki Łotewskiej na terytoriach należących do tego państwa zgodnie z umowami międzynarodowymi;

–        urządzenia służące do przetwarzania danych osobowych znajdują się w Republice Łotewskiej, z wyjątkiem przypadków, gdy urządzenia są używane wyłącznie do transmisji danych osobowych przez terytorium Republiki Łotewskiej.

12. Artykuł 3 ust. 3 tej samej ustawy przewiduje, że ustawa ta nie ma zastosowania do przetwarzania danych osobowych przez osoby fizyczne na użytek osobisty, domowy lub rodzinny.

13.Zgodnie z art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych art. 7–9, 11 i 21 tej ustawy nie mają zastosowania, jeżeli dane osobowe są przetwarzane w celach dziennikarskich zgodnie z Par presi un citiem masu informācijas līdzekļiem likums (ustawą o prasie i innych środkach masowego przekazu) lub dla potrzeb wypowiedzi o charakterze artystycznym lub literackim, chyba że przepisy ustawowe stanowią inaczej.

14. Artykuł 8 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych stanowi, że zbierając dane osobowe, administrator danych jest zobowiązany udzielić osobie, której dane dotyczą, następujących informacji, chyba że osoba ta już nimi dysponuje:

–        imię i nazwisko oraz adres administratora danych;

–        zamierzony cel przetwarzania danych osobowych.

 Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

15. Sergejs Buivids, znajdując się w pomieszczeniach komisariatu policji krajowej, sfilmował moment składania przez siebie zeznań w ramach postępowania karno‑administracyjnego.

16. Sergejs Buivids opublikował owo nagranie wideo (zwane dalej „nagraniem wideo”), które pokazywało policjantów i ich czynności na komisariacie, na stronie internetowej www.youtube.com. Jest to strona umożliwiająca użytkownikom zamieszczanie, oglądanie oraz rozpowszechnianie nagrań wideo.

17. W następstwie tej publikacji łotewski urząd ochrony danych osobowych uznał, w decyzji z dnia 30 sierpnia 2013 r., że S. Buivids naruszył art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, ponieważ nie poinformował funkcjonariuszy policji – to znaczy osób, których dotyczą dane – o celu przetwarzania ich danych osobowych, o którym mowa w tym przepisie. Sergejs Buivids nie przekazał również łotewskiemu urzędowi ochrony danych osobowych informacji o celu, jakiemu miało służyć nagranie wideo i jego publikacja na stronie internetowej, które mogłyby świadczyć o tym, że ten zamierzony cel był zgodny z ustawą o ochronie danych osobowych. W konsekwencji łotewski urząd ochrony danych osobowych nakazał S. Buividsowi, aby zapewnił, by wideo to zostało usunięte ze strony internetowej www.youtube.com i z innych stron internetowych.

18. Sergejs Buivids wniosł do administratīvā rajona tiesa (rejonowego sądu administracyjnego, Łotwa) skargę o stwierdzenie, że ta decyzja łotewskiego urzędu ochrony danych osobowych jest niezgodna z prawem, i o zasądzenie odszkodowania za szkodę, której swoim zdaniem doznał. Sergejs Buivids wskazał w skardze, że publikując nagranie wideo, chciał zwrócić uwagę społeczeństwa na działanie policji, które jego zdaniem było niezgodne z prawem. Wspomniany sąd oddalił tę skargę.

19. Wyrokiem z dnia 11 listopada 2015 r. Administratīvā apgabaltiesa (regionalny sąd administracyjny, Łotwa) oddalił odwołanie wniesione przez S. Buividsa od orzeczenia administratīvā rajona tiesa (rejonowego sądu administracyjnego).

20. Administratīvā apgabaltiesa (regionalny sąd administracyjny) oparł swój wyrok na tym, że na nagraniu wideo można było zobaczyć komisariat policji i kilku policjantów wykonujących swoje obowiązki oraz usłyszeć rozmowę z policjantami zarejestrowaną podczas podejmowanych czynności proceduralnych, a także głosy policjantów, S. Buividsa i towarzyszącej mu osoby.

21. Ponadto zdaniem tego sądu nie jest możliwe ustalenie, czy pierwszeństwo powinno mieć prawo S. Buividsa do wolności wypowiedzi, czy prawo innych osób do poszanowania życia prywatnego, ponieważ S. Buivids nie wskazał celu, jakiemu miała służyć publikacja nagrania wideo. Wspomniane nagranie wideo nie przedstawia również odbiorcom mogących ich interesować aktualnych informacji ani nie pokazuje nieuczciwych działań policjantów. Zważywszy, że S. Buivids nie dokonał nagrania w celach dziennikarskich w rozumieniu ustawy o prasie i innych środkach masowego przekazu ani dla potrzeb wypowiedzi o charakterze literackim lub artystycznym, art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych nie ma zastosowania.

22. W związku z tym Administratīvā apgabaltiesa (regionalny sąd administracyjny) stwierdził, że filmując policjantów podczas wykonywania przez nich obowiązków i nie informując ich o celu przetwarzania ich danych osobowych, S. Buivids naruszył art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych.

23. Sergejs Buivids wniósł skargę kasacyjną od wyroku Administratīvā apgabaltiesa (regionalnego sądu administracyjnego) do Augstākā tiesa (sądu najwyższego, Łotwa), powołując się na swoje prawo do wolności wypowiedzi.

24. Sergejs Buivids podniósł w szczególności, że nagranie wideo pokazuje funkcjonariuszy policji krajowej, to znaczy osoby publiczne w miejscu dostępnym publicznie, które nie są z tego tytułu objęte podmiotowym zakresem stosowania ustawy o ochronie danych osobowych.

25. Sąd odsyłający wyraża wątpliwości z jednej strony w kwestii tego, czy fakt sfilmowania policjantów na komisariacie policji w trakcie wykonywania przez nich obowiązków oraz fakt opublikowania tak nagranego wideo w Internecie są objęte zakresem stosowania dyrektywy 95/46. W tym względzie choć jest on zdania, że zachowanie S. Buividsa nie jest objęte żadnym z wyjątków dotyczących zakresu stosowania tej dyrektywy przewidzianych w jej art. 3 ust. 2, to podkreśla jednak, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z nagraniem, które miało charakter jednorazowy, i że S. Buivids sfilmował policjantów podczas wykonywania ich obowiązków publicznych, to znaczy w sytuacji, w której reprezentowali organy władzy publicznej. Tymczasem sąd odsyłający podnosi, powołując się na pkt 95 opinii rzecznika generalnego M. Bobeka w sprawie Rīgas satiksme (C‑13/16, EU:C:2017:43), że główną kwestią, która uzasadnia ochronę danych osobowych, jest ryzyko związane z dużą skalą przetwarzania tych danych.

26. Z drugiej strony sąd odsyłający zastanawia się nad wykładnią pojęcia „wyłącznie w celach dziennikarskich” użytego w art. 9 dyrektywy 95/46 i nad kwestią, czy pojęcie to może obejmować czyny takie jak te, które są zarzucane S. Buividsowi.

27. W tych okolicznościach Augstākā tiesa (sąd najwyższy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy zakresem stosowania dyrektywy 95/46 objęte są działania takie jak te będące przedmiotem niniejszej sprawy, mianowicie filmowanie policjantów na komisariacie policji podczas podejmowanych przez nich czynności proceduralnych i opublikowanie nagrania wideo na stronie internetowej www.youtube.com?

2)      Czy dyrektywę 95/46 należy interpretować w ten sposób, że wspomniane działania można uznać za przetwarzanie danych osobowych w celach dziennikarskich w rozumieniu art. 9 dyrektywy [95/46]?”.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

W przedmiocie pytania pierwszego

28. Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 3 dyrektywy 95/46 należy interpretować w ten sposób, że zakresem stosowania tej dyrektywy objęte jest nagranie na wideo policjantów na terenie komisariatu podczas przyjmowania przez nich zeznań oraz opublikowanie tak nagranego wideo na stronie internetowej, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo.

29. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 3 ust. 1 tej dyrektywy stosuje się ją „do przetwarzania danych osobowych w całości lub w części w sposób zautomatyzowany oraz innego przetwarzania danych osobowych, stanowiących część zbioru danych lub mających stanowić część zbioru danych”.

30. Pojęcie „danych osobowych” w rozumieniu tego przepisu, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 lit. a) tej samej dyrektywy, obejmuje „wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej”. Osoba możliwa do zidentyfikowania to „osoba, której tożsamość można ustalić bezpośrednio lub pośrednio, szczególnie przez powołanie się na […] jeden bądź kilka szczególnych czynników określających jej fizyczną […] tożsamość”.

31. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału obraz osoby zarejestrowany przez kamerę stanowi „dane osobowe” w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 95/46, o ile pozwala on ustalić tożsamość danej osoby (zob. podobnie wyrok z dnia 11 grudnia 2014 r., Ryneš, C‑212/13, EU:C:2014:2428, pkt 22).

32. W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że na nagraniu wideo można zobaczyć i usłyszeć policjantów, w związku z czym należy stwierdzić, że obrazy tak zarejestrowanych osób stanowią dane osobowe w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 95/46.

33. Pojęcie „przetwarzania danych osobowych” art. 2 lit. b) dyrektywy 95/46 definiuje jako „każdą operację lub [każdy] zestaw operacji dokonywanych na danych osobowych […], jak np. gromadzenie, rejestracja, porządkowanie, przechowywanie, adaptacja lub modyfikacja, odzyskiwanie, konsultowanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez transmisję, rozpowszechnianie lub udostępnianie w inny sposób, układanie lub kompilowanie, blokowanie, usuwanie lub niszczenie”.

34. Jeśli chodzi o system nadzoru za pomocą kamer wideo, to Trybunał już orzekł, że rejestracja obrazu osób przechowywanego na sprzęcie nagrywającym w sposób ciągły, a mianowicie na twardym dysku tego systemu, stanowi na podstawie art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 1 dyrektywy 95/46 zautomatyzowane przetwarzanie danych osobowych (zob. podobnie wyrok z dnia 11 grudnia 2014 r., Ryneš, C‑212/13, EU:C:2014:2428, pkt 23, 25).

35. Podczas rozprawy przed Trybunałem S. Buivids potwierdził, że w celu dokonania nagrania wideo posłużył się kamerą cyfrową. Powstał więc zarejestrowany obraz osób przechowywany na sprzęcie nagrywającym w sposób ciągły, to znaczy w pamięci wspomnianej kamery. A zatem taka rejestracja stanowi zautomatyzowane przetwarzanie danych osobowych w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej dyrektywy.

36. W tym względzie fakt, że taka rejestracja miała miejsce tylko raz, jest bez znaczenia dla ustalenia kwestii, czy ta operacja jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 95/46. Otóż jak wynika z brzmienia art. 2 lit. b) tej dyrektywy w związku z jej art. 3 ust. 1, niniejszą dyrektywę stosuje się do „każdej operacji” stanowiącej przetwarzanie danych osobowych w rozumieniu tych przepisów.

37. Ponadto Trybunał orzekł, że operację polegającą na zamieszczeniu danych osobowych na stronie internetowej także należy uznać za przetwarzanie danych osobowych (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 listopada 2003 r., Lindqvist, C‑101/01, EU:C:2003:596, pkt 25; a także z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 26).

38. W tym zakresie Trybunał ponadto uściślił, że zamieszczenie tych informacji na stronie internetowej wymaga załadowania tej strony na serwer oraz przeprowadzenia niezbędnych operacji, które uczynią tę stronę dostępną dla osób, które mają połączenie z Internetem. Operacje te są realizowane przynajmniej częściowo w sposób zautomatyzowany (zob. podobnie wyrok z dnia 6 listopada 2003 r., Lindqvist, C‑101/01, EU:C:2003:596, pkt 26).

39. Należy zatem uznać, że opublikowanie na zawierającej materiały wideo stronie internetowej, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo, nagrania takiego jak niniejsze nagranie wideo, które zawiera dane osobowe, stanowi przetwarzanie tych danych w całości lub w części w sposób zautomatyzowany w rozumieniu art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 1 dyrektywy 95/46.

40. Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy 95/46, nie ma ona zastosowania do dwóch typów przetwarzania danych osobowych. Z jednej strony – do przetwarzania w ramach działalności wykraczającej poza zakres prawa wspólnotowego, jak np. rodzaje działalności przewidziane w tytułach V i VI Traktatu o Unii Europejskiej w wersji obowiązującej przed wejściem w życie traktatu z Lizbony, a w każdym razie w ramach działalności na rzecz bezpieczeństwa publicznego, obronności, bezpieczeństwa państwa oraz działalności państwa w obszarach prawa karnego. Z drugiej strony – powyższy przepis wyklucza przetwarzanie danych osobowych przez osobę fizyczną w trakcie czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze.

41. W zakresie, w jakim wyjątki ustanowione w art. 3 ust. 2 dyrektywy 95/46 wyłączają stosowanie systemu ochrony danych osobowych ustanowionego tą dyrektywą, a tym samym oddalają się od przyświecającego tej dyrektywie celu, którym jest zapewnienie ochrony podstawowych praw i wolności osób fizycznych w kontekście przetwarzania dotyczących ich danych osobowych, takich jak prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, jak również prawo do ochrony danych osobowych zagwarantowane w art. 7 i art. 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), powinny być one interpretowane ściśle (zob. podobnie wyroki: z dnia 27 września 2017 r., Puškár, C‑73/16, EU:C:2017:725, pkt 38; z dnia 10 lipca 2018 r., Jehovan todistajat, C‑25/17, EU:C:2018:551, pkt 37).

42. Jeśli chodzi o sprawę rozpatrywaną w postępowaniu głównym, to z przedłożonych Trybunałowi akt sprawy wynika, że z jednej strony zarejestrowanie i opublikowanie nagrania wideo nie może być postrzegane jako przetwarzanie danych osobowych dokonywane w ramach działalności wykraczającej poza zakres prawa wspólnotowego ani jako przetwarzanie w ramach działalności na rzecz bezpieczeństwa publicznego, obronności, bezpieczeństwa państwa czy działalności państwa w obszarach prawa karnego w rozumieniu art. 3 ust. 2 tiret pierwsze dyrektywy 95/46. W tym względzie Trybunał już orzekł, że rodzaje działalności wymienione we wspomnianym przepisie tytułem przykładu stanowią w każdym wypadku działalność właściwą państwom i władzom państwowym, odmienną od dziedzin działalności podmiotów indywidualnych (zob. podobnie wyrok z dnia 27 września 2017 r., Puškár, C‑73/16, EU:C:2017:725, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

43. Z drugiej strony, ponieważ S. Buivids opublikował – bez ograniczenia dostępu – nagranie wideo na stronie internetowej zwierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo, udostępniając w ten sposób dane osobowe nieograniczonej liczbie osób, to przetwarzanie danych osobowych rozpatrywane w postępowaniu głównym nie wpisuje się w ramy czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze (zob. analogicznie wyroki: z dnia 6 listopada 2003 r., Lindqvist, C‑101/01, EU:C:2003:596, pkt 47; z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 44; z dnia 11 grudnia 2014 r., Ryneš, C‑212/13, EU:C:2014:2428, pkt 31, 33; a także z dnia 10 lipca 2018 r., Jehovan todistajat, C‑25/17, EU:C:2018:551, pkt 42).

44. Również fakt, że nagranie wideo przedstawiające policjantów zostało zarejestrowane podczas wykonywania przez nich obowiązków, nie może prowadzić do wyłączenia tego typu przetwarzania danych osobowych z zakresu stosowania dyrektywy 95/46.

45. Jak bowiem zaznaczyła rzecznik generalna w pkt 29 opinii, dyrektywa nie przewiduje żadnego wyjątku, który wyłączałby z zakresu stosowania tej dyrektywy przetwarzanie danych osobowych dotyczących funkcjonariuszy publicznych.

46. Ponadto z orzecznictwa Trybunału wynika, że okoliczność, iż dana informacja wpisuje się w ramy działalności zawodowej, nie może odebrać jej miana „danych osobowych” (zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., ClientEarth i PAN Europe/EFSA, C‑615/13 P, EU:C:2015:489, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo).

47. Mając na względzie powyższe, na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 3 dyrektywy 95/46 należy interpretować w ten sposób, iż zakresem stosowania tej dyrektywy jest objęte nagranie na wideo policjantów na komisariacie policji w chwili przyjmowania przez nich zeznań oraz opublikowanie tak nagranego wideo na stronie internetowej zawierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo.

 W przedmiocie pytania drugiego

48. Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 9 dyrektywy 95/46 należy interpretować w ten sposób, że okoliczności faktyczne takie jak te w niniejszej sprawie, to znaczy nagranie na wideo policjantów na posterunku policji w chwili przyjmowania przez nich zeznań oraz opublikowanie tak nagranego wideo na stronie internetowej zawierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo, stanowi przetwarzanie danych osobowych w celach dziennikarskich w rozumieniu tego przepisu.

49. Na wstępie należy stwierdzić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału wykładnia przepisów dyrektywy powinna być dokonywana z uwzględnieniem jej celu oraz systemu, który ona ustanawia (wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

50. W tym kontekście z art. 1 dyrektywy 95/46 wynika, że dyrektywa ta ma na celu, by umożliwiając swobodny przepływ danych osobowych, państwa członkowskie zapewniły jednocześnie ochronę podstawowych praw i wolności osób fizycznych, w szczególności ich prawa do prywatności w odniesieniu do przetwarzania tych danych. Cel ten nie może jednak zostać osiągnięty bez uwzględnienia okoliczności, że wskazane prawa podstawowe należy w pewnym stopniu pogodzić z podstawowym prawem do wolności wypowiedzi. Motyw 37 tej dyrektywy uściśla, że jej art. 9 ma na celu pogodzenie dwóch praw podstawowych: z jednej strony ochrony prywatności i z drugiej strony wolności wypowiedzi. To zadanie należy do państw członkowskich (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 52–54).

51. Trybunał orzekł już, że aby uwzględnić doniosłość wolności wypowiedzi w społeczeństwie demokratycznym, należy szeroko interpretować związane z nią pojęcia, w tym pojęcie dziennikarstwa (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 56).

52. Jak wynika z prac przygotowawczych do dyrektywy 95/46, wyjątki i odstępstwa przewidziane w art. 9 tej dyrektywy mają zastosowanie nie tylko do przedsiębiorstw medialnych, lecz również do każdej osoby prowadzącej działalność dziennikarską (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 58).

53. Z orzecznictwa Trybunału wynika, że za „działalność dziennikarską” mogą zostać uznane działania, których celem jest publiczne rozpowszechnienie informacji, opinii lub myśli za pomocą jakiegokolwiek środka przekazu (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 61).

54. ile do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy w niniejszej sprawie przetwarzanie danych osobowych, którego podjął się S. Buivids odpowiada temu celowi, o tyle Trybunał może dostarczyć temu sądowi dotyczących wykładni wskazówek koniecznych do przeprowadzenia oceny, która do niego należy.

55. I tak w świetle orzecznictwa Trybunału przytoczonego w pkt 52 i 53 niniejszego wyroku okoliczność, że S. Buivids nie jest zawodowym dziennikarzem, nie wydaje się wykluczać tego, aby zakresem stosowania powyższego przepisu nie można było objąć zarejestrowania nagrania wideo oraz opublikowania go na stronie internetowej zawierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo.

56. W szczególności fakt, że S. Buivids zamieścił w sieci nagranie wideo na takiej stronie internetowej, jaką jest w niniejszym przypadku strona www.youtube.com, nie może sam w sobie pozbawiać tego przetwarzania danych osobowych miana przetwarzania „wyłącznie w celach dziennikarskich” w rozumieniu art. 9 dyrektywy 95/46.

57. Należy bowiem wziąć pod uwagę rozwój oraz pomnożenie środków komunikacji i rozpowszechniania informacji. I tak Trybunał orzekł już, że nośnik informacji, za pomocą którego przetwarzane dane są przekazywane – klasyczny, jak papier lub fale radiowe, czy elektroniczny, jak Internet – nie stanowi decydującego kryterium dla dokonania oceny, czy chodzi o działanie „wyłącznie w celach dziennikarskich” (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 60).

58. Niemniej jednak, jak wskazała zasadniczo rzecznik generalna w pkt 55 opinii, nie można uznać, że wszelka informacja opublikowana w Internecie i dotycząca danych osobowych jest objęta zakresem pojęcia „działalności dziennikarskiej” i że korzysta z tego tytułu z wyjątków i odstępstw przewidzianych w art. 9 dyrektywy 95/46.

59. W niniejszej sprawie do sądu odsyłającego należy sprawdzenie, czy z nagrania wideo wynika, że celem zarejestrowania i opublikowania tego nagrania wideo było wyłącznie publiczne rozpowszechnienie informacji, opinii lub myśli (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 62).

60. W tym celu sąd odsyłający będzie mógł w szczególności wziąć pod uwagę fakt, że zdaniem S. Buividsa nagranie wideo zostało opublikowane na stronie internetowej, aby zwrócić uwagę opinii publicznej na stanowiące jego zdaniem nadużycie działania policji, które miały miejsce podczas składania przez niego zeznań.

61. Należy jednak sprecyzować, że stwierdzenie istnienia takich stanowiących nadużycie działań nie stanowi przesłanki stosowania art. 9 dyrektywy 95/46.

62. Natomiast jeśli się okaże, iż celem zarejestrowania i opublikowania tego nagrania wideo nie było wyłącznie publiczne rozpowszechnienie informacji, opinii lub myśli, to nie będzie można uznać przetwarzania danych osobowych, o którym mowa w postępowaniu głównym, za dokonane „wyłącznie w celach dziennikarskich”.

63. Ponadto należy przypomnieć, że wyjątki i odstępstwa przewidziane w art. 9 dyrektywy 95/46 powinny być stosowane tylko w takim zakresie, w jakim jest to konieczne do pogodzenia dwóch praw podstawowych: prawa do ochrony życia prywatnego i prawa do wolności wypowiedzi (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 55).

64. Zatem w celu osiągnięcia równowagi pomiędzy dwoma wskazanymi prawami podstawowymi ochrona prawa podstawowego do prywatności wymaga, aby przewidziane w rozdziałach II, IV i VI dyrektywy 95/46 odstępstwa i ograniczenia ochrony danych ograniczały się do tego, co absolutnie konieczne (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 56).

65. Należy przypomnieć, że art. 7 karty, dotyczący prawa do ochrony życia prywatnego i rodzinnego, określa prawa odpowiadające prawom gwarantowanym przez art. 8 ust. 1 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) i że zgodnie z art. 52 ust. 3 karty należy zatem wskazanemu art. 7 karty nadać to samo znaczenie i ten sam zakres co prawom przyznanym w art. 8 ust. 1 EKPC, zgodnie z wykładnią przyjętą w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (wyrok z dnia 17 grudnia 2015 r., WebMindLicenses, C‑419/14, EU:C:2015:832, pkt 70). To samo dotyczy art. 11 karty oraz art. 10 EKPC (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Philip Morris Brands i in., C‑547/14, EU:C:2016:325, pkt 147).

66. W tym względzie, jak wynika z tego orzecznictwa, Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazał szereg istotnych kryteriów, które należy wziąć pod uwagę przy dokonywaniu wyważenia pomiędzy prawem do poszanowania życia prywatnego i prawem do wolności wypowiedzi, w szczególności wkład w debatę publiczną, popularność osoby, której dotyczy naruszenie, przedmiot publikacji, wcześniejsze zachowanie danej osoby, treść, formę oraz konsekwencje publikacji, sposób i okoliczności, w jakich informacje zostały uzyskane, jak również ich prawdziwość (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 27 czerwca 2017 r. w sprawie Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy przeciwko Finlandii, CE:ECHR:2017:0627JUD000093113, § 165). Należy również uwzględnić leżącą w gestii administratora danych możliwość podjęcia środków pozwalających na złagodzenie zakresu ingerencji w prawo do prywatności.

67. W niniejszej sprawie z przedłożonych Trybunałowi akt sprawy wynika, że nie można wykluczyć, iż zarejestrowanie oraz opublikowanie nagrania wideo bez wiedzy zainteresowanych osób i bez poinformowania ich o celu tego działania stanowi ingerencję w podstawowe prawo do poszanowania życia prywatnego tych osób, to znaczy ujętych na tym nagraniu wideo policjantów.

68. Jeśli okaże się, że wyłącznym celem zarejestrowania i opublikowania nagrania wideo było publiczne rozpowszechnienie informacji, opinii lub myśli, to wówczas do sądu odsyłającego należało będzie dokonanie oceny, czy wyjątki i odstępstwa przewidziane w art. 9 dyrektywy 95/46 są konieczne do pogodzenia prawa do zachowania prywatności z przepisami dotyczącymi wolności wypowiedzi i czy owe wyjątki i odstępstwa ograniczają się do tego, co absolutnie konieczne.

69. W świetle powyższych rozważań na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 9 dyrektywy 95/46 należy interpretować w ten sposób, iż okoliczności faktyczne takie jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym, to znaczy nagranie na wideo policjantów na posterunku policji w chwili przyjmowania przez nich zeznań oraz opublikowanie tak nagranego wideo na stronie internetowej zawierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo, może stanowić przetwarzanie danych osobowych wyłącznie w celach dziennikarskich w rozumieniu tego przepisu, o ile ze wspomnianego nagrania wideo wynika, że wyłącznym celem jego zarejestrowania i opublikowania jest publiczne rozpowszechnienie informacji, opinii lub myśli, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.

 W przedmiocie kosztów

70. Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

1)      Artykuł 3 dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych należy interpretować w ten sposób, że zakresem stosowania tej dyrektywy jest objęte nagranie na wideo policjantów na komisariacie policji w chwili przyjmowania przez nich zeznań oraz opublikowanie tak nagranego wideo na stronie internetowej zawierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo.

2)      Artykuł 9 dyrektywy 95/46 należy interpretować w ten sposób, że okoliczności faktyczne takie jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym, to znaczy nagranie na wideo policjantów na komisariacie policji w chwili przyjmowania przez nich zeznań oraz opublikowanie tak nagranego wideo na stronie internetowej zawierającej materiały wideo, na której użytkownicy mogą zamieszczać, odtwarzać i rozpowszechniać nagrania wideo, może stanowić przetwarzanie danych osobowych wyłącznie w celach dziennikarskich w rozumieniu tego przepisu, o ile ze wspomnianego nagrania wideo wynika, że wyłącznym celem jego zarejestrowania i opublikowania jest publiczne rozpowszechnienie informacji, opinii lub myśli, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.

Podpisy

źródło: http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=CE6429F7053B27469CB443EFFC6316C6?text=&docid=210766&pageIndex=0&doclang=PL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4383546